متن دعوت به همبستگی و اقدام مشترک
آغاز حرکت مدنی «زندگی علیه جنگ» با انتشار یک متن فراخوان مشترک رقم خورد که در آن بیش از ۷۰ تشکل مدنی ایرانی جنگ را به‌عنوان پدیده‌ای ضدِ زندگی محکوم کرده و همه کنشگران اجتماعی و نهادهای مدنی را به همبستگی و اقدام مشترک علیه جنگ و تجاوز دعوت کردند . این بیانیه که با عنوان «زندگی برای همه، جنگ برای هیچ‌کس» منتشر شد، بر اصول اساسی تأکید داشت؛ از جمله اینکه جنگ در هر کجا و توسط هر کسی آغاز شود محکوم است، جامعهٔ ایران خواهان زندگی و شایسته بهبود وضعیت خود است , و برای اینکار توان عاملیت لازم را دارد و نیازی به مداخلات خارجی ندارد، تجاوز نظامی اسرائیل و آمریکا علیه ایران محکوم می‌شود و هر گونه جنگ‌افروزی در ایران، منطقه و جهان مردود است . در این فراخوان همچنین خواستار بازگشت به خرد، گفت‌وگو، اخلاق، آزادی و عدالت شده و بر توقف فوری جنگ‌افروزی، اشغال‌گری و اقدامات نظامی تأکید گردیده است . متن دعوت، ضمن یادآوری تجربه‌های تلخ مردم ایران از جنگ، تحریم و بحران‌های مختلف، تصریح می‌کند ایرانیان خواهان هیچ جنگ تازه‌ای نیستند . همچنین از همگان خواسته شد با به‌کارگیری هشتگ‌های #زندگی_علیه_جنگ، #الحیاه_ضد_الحرب و #LifeAgainstWar در فضای مجازی و انجام اقدام‌های مشترک یا مستقل طی روزهای ۲۸ تا ۳۰ تیر ماه، با انجام اقدامات مستقل خود در سراسر جهان به این همبستگی بپیوندند . این بیانیه در واقع سنگ‌بنای حرکتی شد که قرار است صدای زندگی در برابر سیاست‌های مرگ‌بار جنگ باشد.
آغاز حرکت با مشارکت بیش از ۷۰ تشکل مدنی
حرکت «زندگی علیه جنگ» کار خود را با پشتیبانی گستردهٔ تشکل‌های مدنی آغاز کرد. متن فراخوان اولیه به امضای بیش از ۷۰ سازمان مردم‌نهاد، انجمن صنفی و تشکل اجتماعی رسید که دامنه متنوعی از حوزه‌های فعالیت را در بر می‌گرفت . بر اساس گزارش دیدارنیوز، طیف گسترده‌ای از تشکل‌های مدنی از جمله شبکه‌ها و نهادهای فعال در حقوق زنان و کودکان، معلولان، اقوام و اقلیتها گروه‌های محیط‌زیستی، و حتی انجمن‌های صنفی (هنرمندان، کارگران و کارفرمایان، معلمان و بازنشستگان و…) و تخصصی(اتحادیه ها و انجمن های علمی، دانشجویی، فرهنگی، میراث تاریخی و گردشگری و…) جزو امضاکنندگان اولیه بودند . چنین تنوعی در ترکیب حامیان اولیه نشان‌دهندهٔ عزم بخش‌های مختلف جامعهٔ مدنی ایران برای مخالفت یک‌صدا با جنگ و خشونت است.
بیانیه‌های مستقل حمایت‌کننده از حرکت
علاوه بر متن فراخوان اصلی، تعدادی (۱۱ مورد) بیانیهٔ مستقل از سوی نهادها و گروه‌های مدنی مختلف در حمایت از این حرکت صادر و منتشر شد. از جمله این بیانیه‌ها می‌توان به بیانیه‌های «حامیان جامعه مدنی (حجم)»، «مؤسسه دارالاکرام»، و «مؤسسه راز (رسانه، اندیشه، زن)»، «انجمن زنان پژوهشگر تاریخ ایران»، «انجمن پرنده درخت کوچک (پدک)»: و «دفتر قزوین نجمن جامعه شناسی ایران » اشاره کرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شوند:
- حامیان جامعه مدنی (حجم): این ائتلاف مدنی با صدور بیانیه‌ای تحت عنوان «صلح برای همه، جنگ برای هیچ‌کس» ضمن محکومیت تجاوزهای غیرقانونی اسرائیل و آمریکا، از تمامی نهادهای مدنی، سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌ها، اتحادیه‌ها، فعالان مستقل و سرمایه‌های اجتماعی در ایران و سراسر جهان دعوت کرد به پویش ملی و جهانی همبستگی مدنی برای صلح بپیوندند . این بیانیه بر ضرورت صلح عادلانه برای همگان (نه فقط قدرتمندان) همراه با عدالت و زندگی شایسته تأکید داشت و جامعهٔ مدنی جهانی را به تقویت گفتمان خشونت‌پرهیز فرامی‌خواند.
- مؤسسه دارالاکرام (سامانه آنلاین به‌مهربانی): این مؤسسه خیریه که دو دهه در حمایت آموزشی از دانش‌آموزان بی‌سرپرست فعال بوده است، طی بیانیه‌ای همراهی خود را با فراخوان «زندگی علیه جنگ» اعلام کرد . دارالاکرام در بیانیهٔ خود یادآور شد در صورت وقوع یک جنگ گسترده، کودکان اولین قربانیان خواهند بود و جنگ سلامت جسمی و روانی و حق آموزش این قشر آسیب‌پذیر را به‌شدت تهدید می‌کند . این نهاد با تکیه بر رسالت اجتماعی خود، هرگونه تجاوز نظامی و رفتار جنگ‌طلبانه را محکوم کرده و خواستار توقف تنش‌ها و بازگشت به گفتگو و خرد سیاسی شد
- مؤسسه راز (رسانه، اندیشه، زن): این سازمان مردم‌نهاد در حوزه اندیشه، زنان و رسانه نیز بیانیه‌ای در حمایت از صلح، کرامت انسانی و زندگی شایسته برای همگان صادر کرد . در این بیانیه با شعار محوری «زندگی برای همه، جنگ برای هیچ‌کس» اعلام شده مؤسسه راز خواهان صلح، عدالت و پاسداشت زندگی در برابر منطق ویرانگر جنگ است . این نهاد مدنی تأکید کرد که از دل تجربه‌های زیستهٔ مردمانی سخن می‌گوید که رنج بی‌صدایی را لمس کرده‌اند و جنگ را نه‌تنها در میدان نبرد، بلکه در خاموش کردن صداها و امیدها تجربه کرده‌اند
- انجمن پرنده درخت کوچک (پدک): این انجمن نیز با صدور بیانیه‌ای پشتیبانی خود را از فراخوان «زندگی برای همه، جنگ برای هیچ‌کس» اعلام نمود . بیانیهٔ انجمن پدک در صفحات اجتماعی مربوطه بازنشر شد و نشان داد که این تشکل نیز به جمع صدای واحد جامعه مدنی علیه جنگ پیوسته است.
- انجمن جامعه‌شناسی ایران – دفتر قزوین: دفتر استانی انجمن جامعه‌شناسی ایران در شهر قزوین با انتشار بیانیه‌ای ضمن همراهی با حرکت «زندگی علیه جنگ» خواستار توجه به پیامدهای اجتماعی جنگ و همبستگی برای صلح شد . این بیانیه در شبکه‌های اجتماعی مرتبط با انجمن، با هشتگ‌های #زندگی_علیه_جنگ و #LifeAgainstWar منتشر گردید و انعکاسی از ورود جامعه دانشگاهی به جرگهٔ حامیان این پویش بود.
تشکل های دیگر نیز بیانیه هایی دادند از جمله انجمن علمی اخلاق در علوم و فناوری؛ انجمن زنان پژوهشگر تاریخ؛ موسسه توسعه ی پایدار اردیبهشت؛ جنبش سبز باغستان قزوین؛ انجمن حمایت از حقوق کودک ؛ اموسسه نیکوکاری بهار خرمشهر. ین بیانیه‌های مستقل که توسط نهادهای مدنی معتبر صادر شدند، هر یک از زاویه‌ای به حمایت از صلح و مخالفت با جنگ پرداخته و به تقویت گفتمان ضدجنگ در فضای عمومی کمک کردند.
پیوستن تدریجی تشکل‌های جدید و تنوع آنها
در روزها و هفتهٔ پس از آغاز، حرکت «زندگی علیه جنگ» شاهد پیوستن تدریجی شمار فزاینده‌ای از تشکل‌های مدنی بود. روز نخست پس از انتشار فراخوان، بیش از ۵۰ تشکل مدنی دیگر اعلام همبستگی کردند و بدین‌ترتیب تعداد تشکل‌های همراه در همان ابتدای کار به حدود ۱۲۰ رسید . این گروه‌های جدید طیف متنوعی از نهادها را شامل می‌شدند؛ از انجمن‌های صلح و محیط‌زیست گرفته تا تشکل‌های حامی حقوق شهروندی، خیریه‌ها، شبکه‌های استانی و حتی نهادهای ایرانیان مقیم خارج کشور .
تا روز چهارم کمپین (۲۵ تیر)، تعداد تشکل‌های همراه از مرز ۱۳۱ گذشت . روند رشد این ائتلاف در روزهای بعد نیز ادامه یافت؛ به طوری که تا تاریخ ۲۷ تیر دست‌کم ۱۶۲ تشکل مدنی از سراسر کشور به این حرکت پیوسته بودند . این تشکل‌ها طیف گسترده‌ای از حوزه‌های صنفی و اجتماعی را پوشش می‌دادند: اتحادیه‌های کارگری و معلمان، انجمن‌های بازنشستگان، تشکل‌های صنفی هنرمندان و اصناف، انجمن‌های علمی و دانشگاهی، گروه‌های محیط‌زیستی، سازمان‌های حوزه زنان و جوانان، و حتی نهادهای تخصصی صلح و حقوق بشر . مشارکت شماری از تشکل‌های ایرانی خارج از کشور نیز بر تنوع جغرافیایی افزوده بود . چنین گسترهٔ متنوعی نشان می‌دهد مخالفت با جنگ به مطالبه‌ای فراجناحی و فراگیر بدل شده و گروه‌های مختلف با دغدغه‌های گوناگون حول این هدف مشترک متحد شده‌اند.
برای نمایش روشن‌تر روند افزایشی مشارکت تشکل‌ها، جدول زیر خلاصه‌ای از تعداد تشکل‌های همبسته در برهه‌های مختلف ارائه می‌کند:
|
تاریخ (۱۴۰۴) |
تعداد تشکل‌های همبسته |
|
۲۲ تیر (آغاز) |
بیش از ۷۰ تشکل |
|
۲۳ تیر (روز ۱) |
حدود ۱۲۰ تشکل (۷۰ + بیش از ۵۰ جدید) |
|
۲۵ تیر (روز ۴) |
بیش از ۱۳۱ تشکل |
|
۲۷ تیر (روز پیش از آغاز اقدامات) |
۱۵۲ تشکل |
|
۳۰ تیر (روز پایان اقدامات) |
۱۶۱ تشکل |
همچنین ۴۸۱ کنشگر فردی نیز با پیوستن به این حرکت با آن اعلام همبستگی کردند. سهم زنان در این مشارکت ۶۰ درصد بوده است که منطبق با ترکیب جنسیتی کنشگران مدنی ایران است و همچنین نشان از اهمیت زندگی و ضدیت با خشونت در میان آنان دارد.
پیوستن افراد و کنشگران از گروه‌های مختلف
همزمان با گسترش تشکل‌های همراه، صدها تن از شخصیت‌های مستقل، فعالان مدنی و چهره‌های شناخته‌شده علمی، فرهنگی و هنری نیز به ابتکار «زندگی علیه جنگ» پیوستند. در روز نخست این حرکت، افزون بر تشکل‌ها، بیش از ۲۰۰ نفر از هنرمندان، اهالی فرهنگ و رسانه، دانشگاهیان و کنشگران اجتماعی و مدنی حمایت خود را اعلام کردند . موج نخست حمایت فردی شامل اسامی شناخته‌شده‌ای بود که نشان از تنوع تخصصی و اجتماعی امضاکنندگان داشت. به تدریج بر شمار این افراد افزوده شد و تا روز چهارم کمپین (۲۵ تیر) بیش از ۲۴۰ نفر، و تا ۲۷ تیر حدود ۳۲۹ نفر از چهره‌های دانشگاهی، فرهنگی و رسانه‌ای و دیگر فعالان، بیانیهٔ «زندگی علیه جنگ» را امضا کرده بودند .
امضاکنندگان فردی این حرکت قشرهای گوناگون جامعه را نمایندگی می‌کنند. در میان آنان شخصیت‌های فرهنگی و هنری برجسته دیده می‌شوند، از جمله رخشان بنی‌اعتماد (کارگردان مطرح سینما)، لیلی گلستان (نویسنده، مترجم و مدیر گالری)، محسن عبدالوهاب (فیلم‌ساز)، مریم سالور (هنرمند سرامیک و نقاش) و دیگر هنرمندان صاحب‌نام . استادان دانشگاه و متفکران سرشناس نیز حضور چشمگیری دارند؛ افرادی چون احسان شریعتی (فیلسوف)، سارا شریعتی (جامعه‌شناس)، سید حسین سراج‌زاده (رئیس پیشین انجمن جامعه‌شناسی ایران)، حسن طایی (اقتصاددان) و کمال اطهاری (پژوهشگر توسعه) از جمله دانشگاهیانی هستند که این بیانیه را امضا کرده‌اند . همچنین کنشگران باسابقه مدنی و فعالان حقوق زنان و محیط‌زیست در فهرست حامیان دیده می‌شوند؛ چهره‌هایی مانند فیروزه مهاجر، منصوره شجاعی، دلارام علی و فاطمه گوارایی (از پیشگامان جنبش زنان)، عمادالدین باقی (فعال حقوق بشر)، محمد درویش (کنشگر محیط‌زیست) و نویسندگانی همچون فریدون عموزاده خلیلی، محمد رضا یوسفی، مریم محمد خانی، سولماز حواجه وند،آتوسا افشین نوید،شهرام اقبال زاده و قهرمانان ورزشی(مریم حبیب الله زاده؛ عضو تیم ملی والیبال، نرگس موسوی؛ سرمربی تیم ملی جودو ناشنوایان، علی مهین ترابی؛ سرمربی اسبق موی تای، حسین علائی؛ ورزشکار، مدال آور، از پیشکسوتان رشته کیک بوکسینگ) و ده‌ها نام دیگر از فعالان اجتماعی و سیاسی با گرایش‌های متنوع .
نکته قابل توجه دیگر، حمایت ایرانیان مقیم خارج از کشور از این پویش است. از همان روزهای نخست، شماری از استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران و متخصصان ایرانی ساکن اروپا و آمریکا نیز به جمع امضاکنندگان پیوستند . برای مثال، امیرمصدق کاتوزیان (جامعه‌شناس و کنشگر مدنی در واشنگتن)، کوروش همایون‌پور (استاد بازنشسته دانشگاه جرج واشنگتن) و چندین چهره دانشگاهی و هنری دیگر از آمریکا و اروپا حمایت خود را اعلام کردند . حضور این طیف گسترده از افراد با تخصص‌ها، گرایش‌ها و پایگاه‌های اجتماعی مختلف – از داخل و خارج کشور – نشان می‌دهد پیام «زندگی علیه جنگ» فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی طنین‌انداز شده و به مطالبه‌ای مردمی بدل گشته است.
رسانه‌های حرکت: وب‌سایت سه‌زبانه، اینستاگرام و تلگرام
دست‌اندرکاران «زندگی علیه جنگ» برای انتشار اخبار و جلب مشارکت مردمی، از ابتدا به طراحی و راه‌اندازی رسانه‌های اختصاصی این حرکت اقدام کردند. یک وب‌سایت رسمی سه‌زبانه به آدرس lifeagainstwar.net ایجاد شد تا به‌عنوان مرجع اطلاع‌رسانی و بایگانی اخبار و فعالیت‌های حرکت عمل کند . این سایت با قابلیت نمایش به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی در دسترس عموم قرار گرفت و تازه‌ترین فراخوان‌ها، بیانیه‌ها، اسامی حامیان و گزارش رویدادهای مرتبط را منتشر می‌کند.
به موازات آن، یک صفحهٔ رسمی اینستاگرام با نام «زندگی علیه جنگ» راه‌اندازی شد تا از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز پیام حرکت بازتاب گسترده‌تری بیابد . گردانندگان کمپین از مردم خواستند این صفحه را دنبال کرده و مطالب آن را بازنشر کنند تا شعار «زندگی برای همه – جنگ برای هیچ‌کس» به گوش افراد بیشتری برسد . همچنین در تمامی مطالب رسانه‌ای مرتبط، سه هشتگ #زندگی_علیه_جنگ، #الحیاه_ضد_الحرب و #LifeAgainstWar برای یکپارچه‌سازی محتوا به‌کار گرفته می‌شود.
علاوه بر وب‌سایت و اینستاگرام، اطلاع‌رسانی حرکت از طریق یک کانال تلگرام نیز صورت می‌گیرد. این کانال که نقش ستاد خبری و هماهنگی را ایفا می‌کند، روزانه اخبار، بیانیه‌ها و فراخوان‌های جدید را منتشر نموده و به دلیل دسترسی گسترده تلگرام در میان کاربران ایرانی، ابزاری موثر برای جذب همراهان بیشتر بوده است. به منظور سازماندهی مشارکت‌کنندگان، مسئولان حرکت از اعضای همبستگی دعوت کردند در سه کارگروه تخصصی تلگرامی نیز فعالیت کنند . این کارگروه‌ها شامل گروه «رسانه و اطلاع‌رسانی»، گروه «حمایت‌طلبی» و گروه «بین‌الملل» بود که در بخش‌های بعدی شرح داده می‌شود. استفاده از این بسترهای متنوع ارتباطی، امکان مشارکت گسترده‌تر مردم و سازمان‌ها را فراهم ساخت و به انتشار سریع پیام صلح‌طلبی در برابر جنگ‌افروزی یاری رساند.
رویدادها، آثار هنری و پیامهای همبستگی
همزمان با نزدیک‌شدن به روزهای اقدام مشترک (۲۸ تا ۳۰ تیر)، برنامه‌ریزان پویش ترتیبی دادند تا حمایت‌ها صرفاً به صدور بیانیه و امضا ختم نشود، بلکه به کنش‌های میدانی و نمادین نیز گسترش یابد. از ۲۵ تیر سامانه‌ای برای ثبت رویدادها به راه افتاد و از تمام افراد و نهادهای همراه درخواست شد هرگونه برنامه، گردهمایی، کارزار یا فعالیتی را که در چارچوب اصول این حرکت برگزار می‌کنند در وب‌سایت ثبت کنند . این ابتکار باعث شد ده‌ها رویداد مستقل محلی و مجازی در نقاط مختلف شکل بگیرد؛ از نشست‌های هم‌اندیشی و نمایشگاه‌های هنری گرفته تا اقدامت نمادین صلح‌طلبانه. برگزارکنندگان تأکید کردند که اصول این حرکت مدنی مبتنی بر مشارکت همگانی، عدم تمرکز، نبود رهبری فردی یا سازمانی، مستقل از دولت و خشونت‌پرهیز است . بدین‌ترتیب رویدادهای برنامه‌ریزی‌شده نیز می‌بایست در چارچوب همین اصول و در همراهی با جنبش‌های مدنی ایران و شبکه‌های جهانی ضدجنگ برگزار شوند .
علاوه بر رویدادهای میدانی، دریافت آثار هنری و پیامهای مردمی بخش دیگری از این حرکت را تشکیل داد. بسیاری از هنرمندان و شهروندان خلاق، آثار خود را در اعلام همبستگی با پویش ارائه کردند. به عنوان نمونه، دکتر محمد ایرانمنش – کنشگر مدنی که تجربه حضور داوطلبانه در جبهه‌های جنگ ایران و عراق را داشته است – با ارسال پیامی، مجموعه‌ای از طرح‌ها و کارتون‌های ضدجنگ خود را که بین سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۹ طراحی کرده بود در اختیار کمپین برای انتشار قرار داد . او که از نزدیک رنج‌ها و ویرانی‌های جنگ را لمس کرده، در پیام خود تأکید کرده است: «جنگ هیچ برنده‌ای ندارد و هر دو طرف در نهایت بازنده‌اند. بنابراین باید تا حد توان از بروز آن جلوگیری کرد» . انتشار این آثار کارتونی، تلفیقی از هنر و پیام صلح‌خواهی را به نمایش گذاشت و مورد استقبال همراهان قرار گرفت.
در نمونه‌ای دیگر، منصوره یزدانی کنشگر محیط‌زیست و حقوق کودک، با الهام از شعار این حرکت، ترانه‌ای با عنوان «زندگی برای همه – مرگ برای هیچ‌کس» سرود و اجرا کرد . این ترانه که توسط خود او ضبط و به کمپین ارسال شد، به‌عنوان صدایی از دل جامعه مدنی در مخالفت با جنگ بازنشر گردید. منصوره یزدانی عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان است و در پیام همراه خود متذکر شده که جنگ چگونه آینده کودکان را تهدید می‌کند و چرا باید برای زندگی شایستهٔ همه کودکان در صلح کوشید .
از ابتکارات خلاقانه و فراگیر این حرکت، راه‌اندازی «دیوار دیجیتال» در فضای مجازی بود. شب ۲۹ تیر ماه، گردانندگان پویش از همه علاقه‌مندان دعوت کردند با استفاده از هشتگ #زندگی_علیه_جنگ در استوری اینستاگرام خود، پیامی در حمایت از شعار زندگی علیه جنگ منتشر کنند . در واقع این دیوار دیجیتال به مثابه فضای مشترکی طراحی شد تا پیامهای مستقل و متکثر افراد و گروه‌های مختلف جامعه در مخالفت با جنگ، یکجا بازتاب یابد . هدف از این کار، فراهم‌کردن بستری برای گفت‌وگو و همبستگی علیه جنگ و ترویج صدای واحد دفاع از زندگی عنوان شد . به دنبال فراخوان، شمار زیادی استوری و پیام با هشتگ مربوطه ارسال شد و گردانندگان کمپین نمونه‌هایی از این پیامهای مردمی را بر روی دیوار دیجیتال منتشر کردند . محتواهای به‌اشتراک‌گذاشته‌شده طیف گسترده‌ای را در بر می‌گرفت؛ از دل‌نوشته‌ها و تجربه‌های شخصی دوران جنگ گرفته تا نقاشی‌های کودکانه با مضمون صلح. این اقدام نوآورانه نه‌تنها مشارکت عمومی را افزایش داد بلکه بانک ارزشمندی از پیامهای ضدجنگ مردم عادی ایجاد کرد که می‌تواند در ادامه راه الهام‌بخش باشد.
شایان ذکر است برخی نهادهای همراه نیز برنامه‌های ویژه‌ای برگزار کردند. برای مثال، مؤسسه‌ی «مهر و ماه» رویدادی را جهت شنیدن نظرات کودکان دربارهٔ جنگ ترتیب داد و خروجی آن را در اختیار حرکت قرار داد (صدای کودکان نیز به جمع صداهای زندگی خواه علیه جنگ پیوست). در نمونه‌ای دیگر، بازتاب صدای زنان کارآفرین در صفحه ی اینستاگرامی انجمن زنان کارآفرین در همبستگی با این حرکت روایتگر ۱۲ روز جنگ از نگاه این زنان شد.
مجموعهٔ این رویدادها و آثار هنری نشان داد که حرکت «زندگی علیه جنگ» فراتر از یک بیانیه، به یک جنبش فرهنگی-اجتماعی بدل شده که در آن هر فرد می‌تواند با زبان هنر یا اقدام عملی، نقش‌آفرین باشد.
حمایت‌های بین‌المللی از شخصیت‌ها و گروه‌های خارجی
پیام صلح‌طلبانهٔ «زندگی علیه جنگ» فراتر از مرزهای ایران طنین انداخت و با استقبال و همراهی شماری از شخصیت‌ها و گروه‌های خارجی مواجه شد. یکی از نمونه‌های برجسته، جنبش صدای زنان افغانستان بود که به طور رسمی همبستگی خود را با این حرکت مدنی اعلام کرد . این جنبش که متشکل از فعالان حقوق زن افغانستانی است، در میانهٔ بحران‌های کشور خود اهمیت صلح را به‌خوبی درک کرده و با پیوستن به پویش ایرانیان، بر پیوند مبارزات مدنی دو ملت علیه جنگ تأکید کرد . حضور صدای زنان افغانستان در این حرکت، نشانگر آن بود که مطالبهٔ «زندگی برای همه – جنگ برای هیچ‌کس» محدود به ایران نیست و دغدغهٔ مشترک مردم منطقه است.
در عرصهٔ جهانی نیز صداهای شاخصی به حمایت برخاستند. از جمله موسائمورا زیمونیا شاعر و نویسندهٔ برجسته زیمبابوه‌ای با سابقهٔ دهه‌ها فعالیت مدنی، به این حرکت پیوست و همبستگی خود را اعلام کرد . زیمونیا که از چهره‌های تأثیرگذار ادبیات مقاومت در جنوب جهانی به‌شمار می‌رود، با این اقدام نشان داد که شعر و کلمه می‌توانند در برابر دیوارهای ستم و جنگ قد علم کنند و پژواکی از امید، عدالت و زندگی برای همگان باشند . پیوستن او پیامی الهام‌بخش از دل قاره آفریقا و جهان جنوب به همراه داشت و بُعد بین‌المللی کمپین «زندگی علیه جنگ» را پررنگ‌تر کرد. این حضور همراه با پیامی بود که در آن تأکید شده بود صدای شاعران می‌تواند در برابر جنگ و بی‌عدالتی ایستادگی کند .
افزون بر همراهی شخصیت‌های غیرایرانی، حمایت‌هایی نیز از سوی ایرانیان مقیم خارج و نهادهای بین‌المللی مرتبط با ایران صورت گرفت. در همان روزهای اولیه، جامعه دفاع از حقوق بشر و دموکراسی در ایران – سوئد که یک نهاد حقوق بشری مستقر در اروپا است به جمع امضاکنندگان پیوست . همچنین یک سازمان مردم‌نهاد بین‌المللی در حوزه بهداشت روان (IntoGreatUs) از خارج کشور حمایت خود را اعلام کرد . این امر نشان می‌دهد شبکه‌های مدنی ایرانی در خارج نیز در همصدایی با داخل کشور نقش ایفا کرده‌اند. علاوه بر آن، نامه‌ها و بیانیه‌هایی از سوی تشکل‌های دانشگاهی بین‌المللی در محکومیت جنگ صادر شده بود بازنشر یافت؛ از جمله اتحادیه انجمن‌های علوم اجتماعی و انجمن جامعه‌شناسی ایران طی نامه‌ای مشترک از انجمن‌های جامعه‌شناسی جهان خواستار حمایت فوری جهانی در پی حمله اسرائیل به ایران شدند (اقدامی که در وب‌سایت حرکت نیز منعکس شد).
مجموعه این واکنش‌ها و حمایت‌های فرامرزی نشان داد که حرکت «زندگی علیه جنگ» بازتابی بین‌المللی پیدا کرده است. شعار محوری این پویش توانسته با جنبش‌های صلح‌طلبانه در دیگر کشورها پیوند برقرار کند و وجدان‌های بیدار در نقاط مختلف جهان را نیز خطاب قرار دهد. به بیان دیگر، دفاع از زندگی در برابر جنگ، زبان مشترکی است که مرز نمی‌شناسد.
سازوکار مشارکت اعضای حرکت در قالب کارگروه‌ها
برای بهره‌گیری بهینه از ظرفیت اعضای همبسته و سازماندهی فعالیت‌ها، ابتکار تشکیل کارگروه‌های تخصصی در دستور کار گردانندگان حرکت قرار گرفت. همان‌طور که اشاره شد، سه کارگروه مجازی در تلگرام ایجاد شد تا هر کدام بخشی از امور را به صورت متمرکز پیگیری کنند . از تمامی همراهان دعوت شد با پیوستن به این کارگروه‌ها در روزهای باقیمانده تا ۳۰ تیر، به پیشبرد اهداف جمعی کمک کنند . کارگروه‌های تعریف‌شده عبارت بودند از:
- کارگروه رسانه و اطلاع‌رسانی: ویژهٔ مدیران صفحات مجازی تشکل‌های عضو و افراد متخصص در حوزه رسانه و ارتباطات. وظیفه این گروه، هم‌افزایی برای ارتقای اطلاع‌رسانی و پوشش خبری فعالیت‌ها بود؛ به طوری که با هماهنگی بیشتر میان ادمین‌های رسانه‌ای تشکل‌ها، محتوای مربوط به حرکت به شکل گسترده‌تر و موثرتری منتشر شود . این کارگروه روی تولید محتوا، مدیریت پیام‌ها، پاسخ‌گویی به شبهات و هدایت جریان خبری کمپین متمرکز بود.
- کارگروه حمایت‌طلبی: این گروه متشکل از کارشناسان روابط عمومی تشکل‌های عضو و سایر افراد با تجربه در جلب حمایت اجتماعی بود. ماموریت آن فراهم‌کردن زمینه‌های جذب پشتیبانی از سوی گروه‌های مرجع و چهره‌های تأثیرگذار جامعه تعریف شد . اعضای این کارگروه با شناسایی افراد و نهادهای موثر (هنرمندان، ورزشکاران، اساتید دانشگاه، انجمن‌های صنفی و غیره) و ارتباط‌گیری با آنان، تلاش کردند موج حمایت از حرکت را در لایه‌های گسترده‌تری از جامعه گسترش دهند.
- کارگروه بین‌الملل: این کارگروه با حضور فعالان بخش امور بین‌الملل تشکل‌ها و داوطلبان مسلط به زبان‌های خارجی تشکیل شد . هدف آن رساندن صدای حرکت «زندگی علیه جنگ» به بیرون از مرزهای ایران و ارتباط با جنبش‌های ضدجنگ در منطقه و جهان بود. اعضای این گروه به ترجمه بیانیه‌ها به زبان‌های دیگر، ارسال پیام به سازمان‌های بین‌المللی و رسانه‌های خارجی، و هم‌آهنگی حمایت‌های برون‌مرزی پرداختند تا همبستگی جهانی با مردم ایران در مخالفت با جنگ شکل گیرد .
به گفتهٔ بیانیهٔ دعوت به مشارکت در کارگروه‌ها، این سه گروه به صورت کاملاً داوطلبانه و فشرده در بازه چند روزه فعالیت کردند . داوطلبان بر اساس تخصص و سوابق‌شان در گروه مربوطه مشارکت نمودند و از طریق شناسهٔ تلگرام معرفی‌شده اعلام همکاری کردند . تشکیل این کارگروه‌ها ضمن افزایش نظم و بهره‌وری فعالیت‌ها، باعث شد همراهان احساس تعلق و تاثیرگذاری بیشتری داشته باشند و هر کس در حوزه توانایی خود سهمی ایفا کند. سازوکار مذکور در عین حال که حرکت را از تمرکزگرایی و رهبری فردی دور نگه‌داشت، به انسجام و هماهنگی درونی آن کمک کرد.
به‌روزرسانی و انتشار روزانه اسامی امضاکنندگان
یکی از اقدامات شفاف‌ساز و انگیزه‌بخش در جریان این حرکت، اعلام منظم اسامی حامیان جدید (اعم از افراد و تشکل‌ها) بود. گردانندگان کمپین از ابتدای کار تصمیم گرفتند روند افزایشی امضاها را به‌صورت روزانه اطلاع‌رسانی کنند. در همین راستا، یک فایل آنلاین (گوگل‌شیت) ایجاد شد که فهرست کامل اسامی تشکل‌ها و افراد همراه را در بر داشت و هر شب رأس ساعت ۲۴ به‌روزرسانی می‌شد . لینک این فهرست عمومی در اختیار همگان قرار گرفت تا هر کسی بتواند آخرین وضعیت حمایت‌ها را مشاهده کند . در پیام اطلاع‌رسانی مربوطه تأکید شد برای مشاهده بهتر، ترجیحاً از لپ‌تاپ یا رایانه استفاده شود و اطلاعات این صفحه هر شب تکمیل‌تر خواهد شد .
علاوه بر فهرست آنلاین، در مقاطع مختلف گزارش‌های آماری و تجمیعی نیز منتشر شدند. برای نمونه، در روز ۲۷ تیر پویش با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد «زندگی برای همه – جنگ برای هیچ‌کس» در مسیر گسترش همبستگی مدنی دستاورد قابل توجهی داشته است؛ چرا که تا آن لحظه جمعاً ۱۶۲ تشکل مدنی و ۳۲۹ فرد حقیقی به این حرکت پیوسته و همبستگی خود را اعلام کرده‌اند . این آمار که به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد، بازتاب گستردگی حمایت‌ها و وزن اجتماعی کمپین بود. همچنین رسانه‌های مستقل داخل کشور (از جمله روزنامه هم‌میهن) در گزارش‌های خود بر پایه همین ارقام، از کمپینی خبر دادند که «بیش از ۱۶۰ سازمان مردم‌نهاد» به آن پیوسته‌اند .
به‌روزرسانی پیاپی فهرست امضاکنندگان، چند کارکرد مهم داشت: نخست آنکه باعث افزایش اعتماد عمومی به شفافیت حرکت شد؛ مردم می‌توانستند نام آشنایان، استادان، هنرمندان محبوب یا تشکل مورد علاقه خود را در میان حامیان ببینند و اطمینان یابند این یک موج واقعی و گسترده است. دوم اینکه بسیاری با مشاهده گسترش لیست، ترغیب شدند خود نیز به این همبستگی بپیوندند. هر شب اسامی تازه‌ای به لیست افزوده می‌شد و این پویایی، حس رشد یک جنبش زنده را القا می‌کرد. به بیان یکی از فعالان، «مشاهدهٔ افزایش تعداد امضاکنندگان در هر روز، نشان می‌دهد که جامعه مدنی چطور در حال سازمان‌یافتن حول شعار زندگی علیه جنگ است و این خود بهترین مشوق برای ادامه راه است.»
تداوم حمایت‌ها و گسترش حرکت
نشانه‌های متعددی حکایت از آن دارد که حمایت‌ها از حرکت «زندگی علیه جنگ» پس از پایان بازهٔ زمانی اعلام‌شده (۳۰ تیر) نیز ادامه یافته و این حرکت در حال گسترش بیش از پیش است. نخستین و ملموس‌ترین نشانه، روند تصاعدی افزایش مشارکت‌کنندگان در مدت کوتاه کمپین بود: از ۷۰ تشکل ابتدایی و چندصد نفر در روزهای نخست، ظرف حدود یک هفته شمار حامیان به نزدیک ۵۰۰ (تشکل یا کنشگر) رسید . این شتاب رشد، آن هم در فضای پرفیلتر و امنیتی، خود گویای اشتیاق جامعه مدنی برای تداوم همبستگی ضدجنگ است. دیگر آنکه حمایت برخی شخصیت‌ها و گروه‌های بین‌المللی (همچون مثال‌های افغانستان و زیمبابوه) نشان داد صدای این حرکت در جهان شنیده شده و امکان پشتیبانی‌های جدید از خارج مرزها نیز فراهم است که می‌تواند به استمرار حرکت نیرو ببخشد.
علاوه بر این، زیرساخت‌هایی که طی حرکت ایجاد شد ماهیتی ماندگار دارند. وب‌سایت سه‌زبانه حرکت به عنوان آرشیو و مرجع آنلاین باقی خواهد بود و اخبار و فراخوان‌های جدید را منعکس خواهد کرد . صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام نیز همچنان فعال هستند و امکان ارتباط مستمر با مخاطبان را فراهم می‌کنند. شبکه‌سازی شکل‌گرفته در دل کارگروه‌های تخصصی و میان اعضای این همبستگی، سرمایه اجتماعی ارزشمندی است که فراتر از بازه زمانی ۲۲ تا ۳۰ تیر می‌تواند در خدمت اهداف صلح‌طلبانه قرار گیرد . به بیان دیگر، «زندگی علیه جنگ» به یک پلتفرم و جامعهٔ مدنی تبدیل شده که می‌تواند در تحولات آتی نیز نقشی پویا ایفا کند.
از نظر محتوایی هم پیامهای تبادل‌شده و گفتمان تولیدشده پیرامون این حرکت، میراثی است که باقی می‌ماند. صدها پیام و اثر هنری گردآوری‌شده (از کارتون‌های ایرانمنش تا ترانهٔ یزدانی و پیامهای دیوار دیجیتال) به همراه بیانیه‌های سازمان‌های مختلف، مجموعه‌ای از گفتمان صلح و زندگی را شکل داده که در حافظه اجتماعی خواهد ماند. این خود ضامنی برای تداوم همبستگی است؛ چرا که بسیاری از امضاکنندگان متعهد شده‌اند صدای زندگی را خاموش نکنند و در برابر جنگ‌افروزی‌ها سکوت اختیار نکنند. پس از پایان رسمی کمپین، کماکان امضاها و پیامهای جدیدی دریافت می شود. به عنوان نمونه، پروفسور سید حسن امین، حقوقدان، فیلسوف، تاریخ‌دان، نویسنده، مترجم، شاعر و ادیب ایرانی که استاد بازنشسته دانشگاه کلدونین گلاسگو در رشته حقوق بین‌الملل و مدیرمسئول «ماهنامه حافظ» است یک روز بعد حمایت و همبستگی خود را با این حرکت مدنی اعلام کردند.
حرکت «زندگی برای همه، جنگ برای هیچ‌کس» یک حرکت موقتی نیست. این حرکت گامی برای گسترش همبستگی و ایستادگی در برابر جنگ و تجاوز است. با توجه به پیوستن تعداد بیشتری از افراد و تشکل‌ها به این حرکت، این همبستگی همچنان در حال گسترش است و هدف آن ادامه یافتن حمایت‌ها و اقدامات جمعی برای صلح و زندگی است.
و از سوی کنشگران این حرکت و گروه‌های علمی و دانشگاهی و انجمن‌های علمی داخلی نیز تلاش برای جلب حمایت جهانی ادامه دارد . همچنین برخی از شرکت‌کنندگان ابراز کرده‌اند که حاضرند در آینده نیز در چارچوب چنین کارزارهایی فعالیت کنند.
در مجموع، حرکت مدنی «زندگی علیه جنگ» در مدت کوتاهی توانست به صدایی رسای جمعی در مخالفت با جنگ و خشونت تبدیل شود. گستره حمایتی آن از روستاها و شهرهای ایران تا مجامع علمی و مدنی جهان را دربر گرفت و ترکیبی کم‌سابقه از تشکل‌های مردمی و چهره‌های مستقل را زیر یک چتر گرد آورد. استمرار به‌روزرسانی فهرست حامیان، ایجاد ساختارهای مشارکتی، جذب پشتیبانی‌های جدید و انعکاس رسانه‌ای هرچند محدود، همگی حکایت از آن دارند که این حرکت یک موج زودگذر نبوده، بلکه آغازی بر فصلی تازه در کنشگری زندگی خواهانه و علیه جگ یا همان صلح‌طلبی مثبت است. زندگی برای همه – جنگ برای هیچ‌کس، شعاری که در دل این حرکت متولد شد، اکنون فراتر از یک هشتگ، به آرمانی برای صدها نفر تبدیل شده است و نشانه‌های روشنی از تداوم و بالندگی آن به چشم می‌خورد.